Erişkin Aşılama

AŞI TAKVİMİ

RİSK GRUPLARI

Asplenide (Fonksiyonel veya Anatomik Dalak Yokluğu) Önerilen Aşılar

Genel popülasyonda yaş gruplarına göre önerilen rutin aşılar yapılmalıdır.
Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Hib aşısı; daha önce Hib aşısı yapılmamış ise uygulanır. Elektif splenektomi yapılacaksa splenektomiden en az 14 gün önce yapılır.
Pnömokok aşısı: Splenektomiden en az 2 hafta önce veya en erken 2 hafta sonra olmak üzere Pnömokok aşısı uygulanması gerekli olduğunda;

Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir.
İlk olarak KPA13, ardından 8 hafta sonra PPA223 uygulanması önerilir.
Daha önce PPA23 aşısı uygulanmışsa KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır.

Meningokok aşısı; iki tip aşıda (MenACWY ve MenB) uygulanır. 8 hafta arayla 2 doz MenACWY. 1 ay arayla 2 doz MenB-4C veya 0,1-2,6. aylarda olmak üzere 3 doz MenB-FHbp. Elektif splenektomi yapılacaksa splenektomiden en az 14 gün önce yapılır.
Zona aşısı; ≥50 yaştan itibaren önerilir.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
KKK aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan yetişkinler aşılanır.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan yetişkinler aşılanır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Cezaevinde Kalanlara Önerilen Aşılar

Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Hepatit A pozoloji 0,6. Ay 2 doz
Hepatit B için pozoloji 0,1,6. Ay 3 doz
Zona aşısı; ≥50 yaş itibaren önerilir.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır.
KKK aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayanlara 1 doz.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayanlara 2 doz (4 hafta arayla).
Meningokok aşısı; risk grubunda olanlara yapılır.
Pnömokok aşısı; risk grubunda olanlara yapılır.
Hib aşısı; risk grubunda olanlara (anatomik veya fonksiyonel aspleni ve kemik iliği nakli), yapılır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Diyabet

Diyabet hastalarına genel popülasyon için önerilen tüm rutin aşılar yapılmalıdır. Bunun yanında, diyabette belirgin şekilde riski artan pnömokok enfeksiyonları, grip, hepatit B ve zona enfeksiyonlarından korunma özellikle önem taşımaktadır.

Grip aşısı: Her yıl grip aşısı yapılmalıdır.
Pnömokok aşısı:

Risk Grubu Aşılamaları genelgesinde immün yetmezlik durumu eşlik etmeyen 65 yaş altındaki diyabet hastalarında tek doz PPA23 aşısının yeterli olduğu belirtilmekle birlikte, öncesinde KPA13 aşısı yapıldığında aşı etkinliğinin arttığı vurgulanmıştır. Bu nedenle immün yetmezlik durumu eşlik etmeyen 65 yaş altındaki DM hastalarına, PPA23 aşısı temin edilemediğinde, vakit kaybetmeden KPA13 yapılması ve bu aşıdan en az 1 yıl sonra PPA23 uygulanması uygun bir yaklaşım olacaktır.
Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından en az 1 yıl sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce PPA23 uygulanmışsa, KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. Birey 65 yaşından önce her iki aşıyı da (KPA13 ve PPA23) olmuş ise 65 yaşından sonra bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.

Hepatit B; 0,1,6. Ay 3 doz.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Evsizlere Önerilen Aşılar

Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Hepatit A pozoloji 0,6. Ay 2 doz
Hepatit B için pozoloji 0,1,6. Ay 3
Zona aşısı; ≥50 yaş itibaren önerilir.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır.
MMR aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayanlara 1 doz.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayanlara 2 doz (4 hafta arayla).
Meningokok aşısı; risk grubunda olanlara yapılır.
Pnömokok aşısı; risk grubunda olanlara yapılır.
Hib aşısı; risk grubunda olanlara (anatomik veya fonksiyonel aspleni ve kemik iliği nakli), yapılır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Gebelikte Önerilen Aşılar

Grip aşısı; gebelikte grip hastalığı ağır geçirildiğinden annenin korunması ve anneden geçen antikorlar yardımıyla yeni doğanın korunması için grip sezonunda tüm gebeler aşılanmalıdır.
Tdap; Hiç aşılanmamış gebelerde ikinci doz doğumdan en az iki hafta önce tamamlanacak şekilde en az 1 ay ara ile 2 doz önerilir. Gebelere de önceki tetanoz aşı durumlarına bakılmaksızın ve mümkünse bir dozu Tdap olmak üzere Td aşısı yapılması önerilmektedir
HepA, HepB, Pnömokok ve Meningokok aşıları bu hastalıklar açısından risk faktörü bulunduranların gebeler için doktorunun değerlendirilmesi gerekir.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

HIV-AIDS Enfeksiyonunda Önerilen Aşılar

CD4 ≥ 200 hücre/µL

Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşısı: Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından 8 hafta sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce herhangi bir pnömokok aşısı uygulanmışsa, KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. 65 yaş öncesi bireylerde, ilk dozdan beş yıl sonra sadece bir kez olmak üzere bir doz PPA23 tekrar uygulanır. Birey 65 yaşına geldikten sonra, önceki dozla arada 5 yıl bırakılarak bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
Meningokok aşısı; iki tip aşıda (MenACWY ve MenB) uygulanır. 8 hafta arayla 2 doz MenACWY. 1 ay arayla 2 doz MenB-4C veya 0,1-2,6. aylarda olmak üzere 3 doz MenB-FHbp.
Hepatit A aşısı: İki doz (iki doz arasında en az 6 ay süre olacak şekilde) olarak uygulanır.
Hepatit B aşısı: Koruyucu Anti-HBs konsantrasyonlarını oluşturmak için daha yüksek aşı dozları (çift erişkin dozu) gerekir. 20 yaş ve üzeri erişkin dozu çocuk yaş grubu rutin dozunun dört katıdır. 0,1,6. Aylarda 3 doz uygulanır.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
KKK aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayanlara 8 hafta arayla 2 doz.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayanlara 12 hafta arayla 2 doz.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

CD4 < 200 hücre/µL

Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşısı: Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından 8 hafta sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce herhangi bir pnömokok aşısı uygulanmışsa, KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. 65 yaş öncesi bireylerde, ilk dozdan beş yıl sonra sadece bir kez olmak üzere bir doz PPA23 tekrar uygulanır. Birey 65 yaşına geldikten sonra, önceki dozla arada 5 yıl bırakılarak bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
Meningokok aşısı; iki tip aşıda (MenACWY ve MenB) uygulanır. 8 hafta arayla 2 doz MenACWY. 1 ay arayla 2 doz MenB-4C veya 0,1-2,6. aylarda olmak üzere 3 doz MenB-FHbp.
Hepatit A aşısı: İki doz (iki doz arasında en az 6 ay süre olacak şekilde) olarak uygulanır.
Hepatit B aşısı: Koruyucu Anti-HBs konsantrasyonlarını oluşturmak için daha yüksek aşı dozları (çift erişkin dozu) gerekir. 20 yaş ve üzeri erişkin dozu çocuk yaş grubu rutin dozunun dört katıdır. 0,1,6. Aylarda 3 doz uygulanır.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

İmmün Yetmezlik Durumlarında (HIV dışında) Önerilen Aşılar

Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşısı: Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından 8 hafta sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce PPA23 aşısı uygulanmışsa, diğer aşı en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. 65 yaş öncesi bireylerde, ilk dozdan beş yıl sonra sadece bir kez olmak üzere bir doz PPA23 tekrar uygulanır. Birey 65 yaşına geldikten sonra, önceki dozla arada 5 yıl bırakılarak bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
Hib Aşısı: BOS kaçağı olanlarda önceki aşılama durumuna bakılmaksızın tek doz önerilir.
HepA, HepB ve Meningokok aşıları bu hastalıklar açısından risk faktörü bulunduranlara yapılır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Kronik Akciğer Hastalıklarında Önerilen Aşılar

Genel popülasyonda önerilen rutin aşılar yapılmalıdır.
Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşısı: Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından en az 1 yıl sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce PPA23 uygulanmışsa, KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. Birey 65 yaşından önce her iki aşıyı da (KPA13 ve PPA23) olmuş ise 65 yaşından sonra bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
Zona aşısı; ≥50 yaş itibaren önerilir.
Hep A, Hep B ve Meningokok aşıları; bu hastalıklar açısından risk grubunda olanlara yapılır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Kronik Böbrek Yetmezliği

Genel popülasyonda yaş gruplarına göre önerilen rutin aşılar yapılmalıdır.
Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşısı: Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından 8 hafta sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce PPA23 aşısı uygulanmışsa, diğer aşı en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. 65 yaş öncesi bireylerde, ilk dozdan beş yıl sonra sadece bir kez olmak üzere bir doz PPA23 tekrar uygulanır. Birey 65 yaşına geldikten sonra, önceki dozla arada 5 yıl bırakılarak bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
Hepatit B aşısı: Erişkin hemodiyaliz hastalarında koruyucu Anti-HBs konsantrasyonlarını oluşturmak için daha yüksek aşı dozları gerekir. Hemodiyaliz hastalarında bağışıklık sistemi baskılandığı için hepatit B aşısı çift erişkin dozunda yapılmalıdır (Uygulama dozu çocuk yaş grubu rutin dozunun dört katıdır). : 0,1,6. Aylarda 3 doz uygulanır.
Zona aşısı; ≥50 yaş itibaren önerilir.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
KKK aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan yetişkinler aşılanır.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan yetişkinler aşılanır.
Hep A, Meningokok aşıları bu hastalıklar açısından endikasyonu olanlara yapılır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Kronik Kalp Hastalıkları ve İnmede (Stroke) Önerilen Aşılar

Genel popülasyonda yaş gruplarına göre önerilen aşılar yapılmalıdır.
Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşı; Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından en az 1 yıl sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce PPA23 uygulanmışsa, KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. Birey 65 yaşından önce her iki aşıyı da (KPA13 ve PPA23) olmuş ise 65 yaşından sonra bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
Zona aşısı; >50 yaş ve üzerinde olanlara uygulanır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Kronik Karaciğer Hastalıklarında Önerilen Aşılar

Genel popülasyonda yaş gruplarına göre önerilen aşılar yapılmalıdır.
Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap; daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Pnömokok aşısı: Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. İlk olarak KPA13 ardından en az 1 yıl sonra PPA223 uygulanmalıdır. Bireye daha önce PPA23 uygulanmışsa, KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanmalıdır. Birey 65 yaşından önce her iki aşıyı da (KPA13 ve PPA23) olmuş ise 65 yaşından sonra bir doz daha PPA23 uygulanması önerilir. KPA13 65 yaştan önce yapılmışsa tekrarına gerek yoktur, tek dozdur.
Hepatit B: 0,1,6. Aylarda 3 doz uygulanır.
Hepatit A: İki doz (iki doz arasında en az 6 ay süre olacak şekilde) olarak uygulanır.
Zona aşısı; ≥50 yaş itibaren önerilir.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
KKK aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan yetişkinler aşılanır.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan yetişkinler aşılanır.
Meningokok aşısı; bu hastalık açısından risk taşıyanlara yapılır.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Sağlık Çalışanlarına Önerilen Aşılar

Grip aşısı; her yıl uygulanmalıdır.
Tdap (Tetanos, Difteri, Boğmaca); daha önce asellüler boğmaca ile aşılanmamış tüm yetişkinler bir kez Tdap ile aşılanmalı, sonrasında 10 yılda bir Td rapeli yapılmalı.
Hepatit B aşısı: Hepatit B: 0,1,6. Aylarda 3 doz uygulanır.
KKK aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan sağlık çalışanları 4 hafta arayla 2 doz aşı yaptırmalıdır.
Su çiçeği aşısı; daha önce aşılanmamış veya bağışıklık kanıtı olmayan sağlık çalışanları 4 hafta arayla 2 doz aşı yaptırmalıdır.
Meningokok aşısı; rutin olarak N. meningitidis izolatlarıyla temas riski olanlara 1 doz MenACWY, risk devam ettiği sürece 5 yılda bir tekrarlanmalıdır. N. meningitidis B tipi izolatlarına temas riski olanlara 2 doz [MenV-4C (Bexsero) 1 ay arayla] veya 3 doz [MenB-FHbp (Trumenba)] uygulanır.
Pnömokok aşısı; risk grubunda olanlara uygulanır.
Hepatit A aşısı; risk grubunda olanlara uygulanır.
Zona aşısı; ≥50 yaş itibaren önerilir.
HPV aşısı; HPV kaynaklı genital siğil ve kanserden korunmak için 26 yaşına kadar olan yetişkinlere uygulanır. 27-45 yaşındaki yetişkinler klinik değerlendirme sonrası doktorun tavsiye etmesi durumunda aşı yaptırabilir.
COVID-19 aşısı; ülkemizde ruhsatlı ürünlerin doz şeması ve önerilerine göre uygulanmalıdır.
TD aşısı; daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir. Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır; birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Boğmaca

Tanım

Boğmaca, her yaştaki duyarlı bireyi etkileyen, özellikle çocukluk çağında ve 5 yaşından küçük çocuklarda ağır seyreden akut, bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır.
En tipik belirtisi boğulurcasına olan aralıksız öksürük nöbetleridir.
Tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır.
Hastalık, solunum yoluyla bulaşmakta ilk dönem belirtileri, burun akıntısı, gözde yaşarma, halsizlik, fazla yüksek olmayan ateş gibi hafif üst solunum yolu bulgularıdır.
Çok küçük bebeklerde ölüm sık görülmektedir.

Boğmaca Nasıl Bulaşır?

Boğmacaya bir bakteri neden olmaktadır.
Solunum yolu ile alınan bakteri, 7-10 günlük kuluçka devresi sonrası (ortalama 4-21 gün) hastalığa neden olmaktadır.
Çok bulaşıcıdır.
Boğazda yerleşir.
Hijyenik koşullara, yani temizlik kurallarına iyi uyulmadığında bulaşma olur ve sonrasında salgınlar yaşanır.
Sosyo ekonomik düzeyi düşük toplumlarda, toplu yaşam alanlarında, kalabalık gruplar halinde yaşayanlarda, yetersiz ve kötü beslenme koşullarında vakalarda artış olur.

Boğmaca Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?

Bilinen tek kaynak insandır.
Bakteri alındıktan 1-2 hafta sonra, korunmasız bireylerde hastalık ortaya çıkar.
Boğmaca, belirli bir coğrafi lokalizasyonda görülmemekte, tüm dünyada yaygındır. Mevsimsel bulaş özelliği olmamakla birlikte son bahar aylarında daha fazla görülebilir.

Boğmaca Hastalığından Korunmak Neden Önemlidir?

Boğmaca hastalığı, tüm dünyada yaygın görülen ve 3-4 yılda bir salgınlara yol açan bir hastalıktır.
Çok küçük bebekleri tuttuğu ve hayatın erken safhasında bebek ölümlerine yol açtığı iyi bilinmektedir.
Hastalığın tanısı, bazen hafif geçirilen enfeksiyonlar nedeni ile zor olmakta ve gözden kaçabilmektedir.
Yaygın salgınlara yol açabildiği için aileler ve çocuklar için ciddi bir halk sağlığı sorunu olmakta ve maddi kayıplara yol açmaktadır.

Boğmaca’dan Korunma Yolları Nelerdir?

Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır.
Son derece etkili bir aşısı bulunmaktadır.
1985 yılından beri, uygulanan etkin aşılama çalışmaları sayesinde vaka sayısında önemli azalmalar olduğu gözlenmiştir.
Aşı oranlarının düşük olduğu toplumlarda ve aşısız bireylerde hastalık görülmeye devam etmekte ve ölümlere neden olmaktadır.

Boğmaca Hastalığının Tedavisi Nasıldır?

6 aylıktan küçük bebeklerin mutlaka hastaneye yatışı ve yoğun bakım tedavisi almaları gerekmektedir.
Bu süreçte antibiyotik kullanılmalıdır.
Çünkü küçük bebeklerde hastalık ağır seyreder.
Solunum sıkıntısı ve beslenme güçlükleri görülür.
Öksürük nöbetlerini hafifletmek amacıyla bazı vakalarda kortikostreroidlerin kullanımı gerekebilir.

Boğmaca Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

5’li karma aşı (DaBT-İPA-Hib)

Boğmaca aşısı 5’li karma aşı (DaBT-İPA-Hib) şeklinde 2,4,6. aylarda ve 18. ayda uygulanmaktadır.

Pekiştirme dozu

Takvimimizde, (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48. ayda dörtlü karma aşı (DaBT-İPA) şeklinde pekiştirme dozu yer almaktadır.
1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların DaBT-İPA pekiştirme dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

Boğmaca Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

Nadiren aşı yerinde kızarıklık, şişme ve ağrı olabilir.
Çocuklarda ağlama nöbetleri olabilir.
Hafif ateş yükselmesi görülebilir.
Nedeni saptanamayan ve ilerleyici santral sinir sistemi hastalığı veya bozukluğu olan bireylerde uygulanmaması önerilir.
Aşının ilk uygulaması sonrası kasılma nöbetleri ortaya çıkması ve çok yüksek ateş olması halinde uygulamalardan Boğmaca aşısı çıkarılarak devam edilmelidir.

REV230103

Hepatit A Aşısı

Tanım

Hepatit A, Hepatit A virusunun (HAV) neden olduğu ciddi bir karaciğer hastalığıdır.
Virus karaciğerde replike olur ve safra aracılığıyla bağırsaklara geçerek dışkı ile atılır.
Belirtilerin başlamasından 1-3 hafta öncesi ve 1 hafta sonrasına kadar hasta kişilerin dışkılarında bulunur.
İnsandan insana fekal-oral yolla, kontamine su ve gıdaların alınmasıyla bulaşır.

Hepatit A Kliniği

15-45 gün süren kuluçka döneminden sonra “grip benzeri” hastalık, ciltte ve gözlerde sarılık, koyu renkli idrar, çocuklarda şiddetli karın ağrıları ve ishale neden olabilir.
Hepatit A erişkinlerde çocukluk dönemine göre daha ağır seyredebilir.
Erişkinlerin %75’i semptomatik geçirirken >6 yaş çocukların %30’u semptomatiktir.

Hangi Tip Aşıdır?

Hepatit A aşısı ölü (inaktive) virus aşıdır.
Hepatit A aşısı, aynı anda ayrı injektörler kullanılarak diğer aşılarla birlikte yapılabilir.
Hepatit A ve diğer aşılar arasında herhangi bir süre bırakmaya gerek yoktur.

%99 Koruyucu

İki doz aşılanmış kişilerde koruyuculuk %99 seviyesindedir.
Aşı şeması sonrasında antikor bakmaya gerek yoktur.
Koruyuculuk en az 20 yıldır.
Orta ve yüksek endemik bölgelerde maliyet etkinlik açısından aşı öncesinde antikor bakılması önerilir.

Ne Zaman Yapılmalı?
Çocuklarda 18 ve 24. aylarda yapılmalıdır.
İki yaşa kadar aşılanmamış çocuklar daha sonraki gelişlerinde aşılanabilir.
Diğer kişilere hepatit A aşı şeması en az 6-12 ay arayla iki dozdur.

Önerilen Doz

0. ve 6-12. aylarda toplam 2 doz
Hepatit B aşısı ile kombine formu: 0., 1. ve 6. aylarda 3 doz IM uygulanır
Dünya Sağlık Örgütü özel bazı gruplarda 0, 10, 21. veya 0, 7, 28. günlerde birer doz, 12. ayda rapel yapılabileceğini belirtmiştir.

Hepatit A Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?

Tüm çocuklara (bir yaşından sonra)
Hepatit A’nın yüksek ya da orta derecede endemik olduğu yerlere seyahat edeceklere
Uyuşturucu bağımlılarına
Mesleki olarak infeksiyon riski artmış kişilere (çocuk kliniklerinde, yuva ve kreşlerde çalışanlar vb.)
Kronik karaciğer hastalığı [hepatit B virusu (HBV), hepatit C virusu (HCV)] olanlara
Özel bakıma gereksinim gösteren hastaları barındıran kurumlarda hastalara ve personele
Kanalizasyon işçilerine
Hijyen uyumunun zayıf olduğu temizlik işçileri ve gıda hazırlama işinde çalışanlara
Solid organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları ile pıhtılaşma faktör konsantreleri alanlara
Erkeklerle cinsel ilişkide bulunan erkeklere
Araştırma laboratuvarlarında HAV ile infekte primatlarla veya HAV ile çalışanlara
Risk grubu genelgesine göre HIV/AIDS ve pıhtılaşma bozukluğu olanlar

Temas Sonrasi Profilaksi

Hepatit A’lı hastayla aynı evde yaşayanlar ve cinsel ilişkide bulunanlar temaslı kabul edilir.
12-40 yaş arasındaki temaslılara temas sonrası ilk 2 hafta içinde tek doz aşı uygulanmalıdır.
40 yaş üzerindeki kişilerde aşının koruyuculuğu düşebileceğinden immün globulin önerilir.

%3-6 Oranında Ölüm

1000 olguda 3-6 oranında ölüme yol açabilir.

Yan etkiler çok nadir görülür.

İnjeksiyon bölgesinde ağrı, hafif kızarıklık, şişme, genellikle hafif ve 24 saatte geçen baş ağrısı, ateş, titreme, halsizlik, ishal, bulantı ve iştah kaybı görülebilir.
Bütün Hepatit A aşıları alum ve bazı hepatit A aşıları 2-fenoksietanol içerirler.
Hepatit A aşısının daha önceki bir dozuna karşı ciddi (hayatı tehdit eden) alerjik reaksiyon gelişen kişilere başka bir doz uygulanmamalıdır.
Aşı inaktif olduğu için gebelere ve fetüse zarar verme riski çok düşük olsa da aşıyla korunma ihtiyacı ve aşının olası riski beraberce değerlendirmelidir.

Ancak hepatit A aşısının ciddi yan etkilere veya ölüme neden olma riski oldukça düşüktür.
Hepatit A aşısı olmak bu hastalığı geçirmekten daha az risklidir.

REV230103

Hepatit B Aşısı

Kanseri Önleyen Aşı

Hepatit B aşısı, kansere karşı geliştirilmiş ilk aşılardandır.
HBV taşıyıcıları ile birlikte yaşayanlara, sürekli kan veya kan ürünleriyle yakın temas halindeki sağlık personeli, berberler vb. gibi meslek gruplarına, yurtlar, askeri birlikler vb. gibi ortak kullanım alanlarının ve eşyalarının çok olduğu toplu yerlerde yaşayanlara, HBV aşısı tavsiye edilmektedir.

Hepatit B aşısı kimlere uygulanmalıdır ?

Hemodiyaliz hastaları (Yaşa uygun dozun 2 katı uygulanır),
Solid organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları,
Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalan kişiler,
Hep-B taşıyıcılarının aile içi temaslılardan aşısız olanlar (Bu gruba aşı yapılmadan önce tarama yapılması önerilir).
Çok sayıda cinsel eşi olan ve para karşılığı cinsel ilişkide bulunan kişiler,
Eşcinsel/biseksüel erkekler,
Hep-B dışında kronik karaciğer hastalığı olan kişiler,
Cezaevlerinde ve ıslahevlerinde bulunan hükümlüler ve çalışanlar (Bu gruba aşı yapılmadan önce tarama yapılması önerilir),
Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler
Piercing, kalıcı dövme yaptırmayı planlayan kişiler,
Zihinsel engelli bakımevlerinde bulunan kişiler,
Yetiştirme yurtlarında bulunan kişiler,
Güvenlik personeli (asker, polis vb. arasında kan ve hasta çıkartıları ile temas riski yüksek olanlar)
Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler,
Bu risk gruplarının dışında, hekimin yüksek risk nedeniyle aşı uygulanmasını uygun bulduğu kişilere sağlık kuruluşlarında aşı uygulaması yapılmalıdır.
Bu riskleri taşımayıp, hepatit-B aşılaması isteyen kişiler
Sağlık çalışanları
Diyabet hastaları

Önerilen Doz

Her yaş grubuna 0, 1, 6. aylarda 3 doz olarak, intramüsküler yoldan deltoid kasına uygulanır.
Aynı zamanda 0, 1, 2, 12. aylarda, 4 doz uygulama şeması da kullanılabilir.
Dünya Sağlık Örgütü özel bazı gruplarda 0, 10, 21. veya 0, 7, 28. günlerde birer doz, 12. ayda rapel yapılabileceğini belirtilmiştir.

%95 Koruyucu

Kuruyuculuğu (anti-HBs titresi >10 mİÜ/ml) %95’tir.
Rapel dozu gerekmez.
Başlangıçtaki anti-HBs titresi düşse bile virusla karşılaşıldığında hızlı bir anamnestik yanıt gelişmektedir.

750 Bin Ölüm

Her yıl komplikasyonlara bağlı ölen hasta sayısı

350 Milyon Hasta

Dünya nüfusunun %5'ini oluşturan yaklaşık 350-400 milyon kişi HBV ile infektedir.

Tanı İçin Mutlaka

Dünya nüfusunun %5'ini oluşturan yaklaşık 350-400 milyon kişi HBV ile infektedir.
HBsAg
Anti-HBs
Anti-HBc total bakılması gereklidir.

Rekombinan HBV

Halen kullanımda olan rekombinan HBV aşıları, maya ya da memeli hücrelerinde HBsAg ekspresyonu gerçekleştirilerek elde edilen ve canlı virus partikülü içermeyen aşılardır.
Adjuvan olarak alüminyum ve koruyucu olarak tiomersal (timerosal) içerirler.

TÜRKİYE'DE BULUNAN HBV AŞILARI

Engerix-B®: HBsAg, 10-20 µg/doz
Hepavax-Gene®: HBsAg, 10-20 µg/doz
Euvax B®: HBsAg, 10-20 µg/doz
H-B-Vax II®: HBsAg, 10-20 µg/doz
Genhevac-B®: HBsAg+pre-S, 20 µg/doz

2-8°C’de Saklanmalı

HBV aşıları 2-8°C arasında saklanmalı ve asla dondurulmamalıdır.

AŞIYA YANITSILIK NEDENLERİ

Aşıya Bağlı Etmenler

Aşı saklama koşulları, dozu, uygulama şekli veya uygulama yeri gibi.

Konak Faktörleri

İleri yaş (>40), erkek cinsiyet, obezite, sigara içilmesi, kronik hastalık varlığı (kronik böbrek yetmezliği, diyabet, vb.)

Yan Etkiler

HBV aşıları oldukça güvenli aşılardır.
Aşıya bağlı en sık bildirilen yan etkiler, injeksiyon yerinde ağrı (%22) ve halsizliktir (%14).
Bunlar dışında önemli bir yan etki ve uygulamada kontrindikasyon bulunmamaktadır.

REV230103

Hib aşısı

Tanım

Hib (Haemophilus influenzae Tip b) aşısı Haemophilus influenzae Tip b bakterisinin neden olduğu hastalıklardan ve bu hastalıkların oluşturabileceği komplikasyonlardan korur ve mortaliteyi azaltır.
Bakterinin neden olduğu en önemli iki klinik olan menenjit ve sepsis için yüksek oranda koruma sağlar.

Kimlere Hib aşısı uygulanmalıdır?

Bebek ve 5 yaşından küçük tüm çocuklara uygulanmalıdır.
5 yaş ve üzerinde olup Hib bakterisinin neden olduğu hastalıkların riskini artıran başka hastalıkları bulunan çocuklara ve yetişkinlere de Hib aşısı uygulanmalıdır.

Hib hastalığı riskini artıran durumlar nelerdir?

Beş yaş ve üzerindeki çocuk ve yetişkinlerde bazı hastalıkların/durumların bulunması halinde Hib hastalığı riski artar. Bunlar:

Splenektomi/aspleni
Orak hücreli anemi
BOS kaçağı saptanan klinik durumların tümü
Kök hücre naklidir.

Hib Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimimizde, Hib aşısı beşli karma aşı içerisinde (DaBT-İPA-Hib) yer almaktadır.
Takvimde 2,4,6 ve 18. Aylarda olmak üzere toplamda 4 doz aşı uygulaması yapılır.
Eksik aşılı bir çocuğa aşı planlaması yapılırken çocuk 5 yaş üzerinde ise ve sağlıklı olup risk faktörü de olmayan bir çocuk ise Hib aşısı gerekli değildir.
Yukarıda tanımlanan risk faktörleri olan ve 5 yaş üzerinde olup eksik aşılı olan çocuklara ise aşı uygulanabilir.
Bu durumlarda yaşa göre planlanacak bireysel aşı şemaları doğrultusunda uygulama yapılır.

Genel kural olarak erişin aşı uygulamasında

Anatomik veya fonksiyonel aspleni varlığında (Orak hücre anemisi de dahil) daha önce Hib aşısı olmayan bireylerde tek doz olarak uygulanır.

Eğer splenektomi elektif olarak gerçekleşecekse tercih edilen aşı uygulama zamanı ameliyatın 14 gün öncesidir.
Ameliyat acil koşullarda gerçekleşip öncesinde aşılamanın sağlanamadığı durumlarda ise ameliyattan 14 gün sonra aşılama tercih edilir.

Hematopoetik kök hücre nakil alıcılarında ise önceki aşılama durumuna bakılmaksızın başarılı bir nakilden 6-12 ay sonra dört hafta arayla 3 doz Hib aşısı şeklinde uygulama yapılır.
Ülkemizde endikasyonu olan durumlarda erişkin dönemi için Hib aşısı T. C. Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak aşı uygulaması yapan tüm merkezlerden temin edilebilmektedir

Aşı temininde zorluk yaşanılan durumlarda aşı eczaneler aracılığı ile reçete ile alınabilmekte veya çocukluk çağı 5’li karma aşının Hib komponentinin uygulanması şeklinde de uygulanabilmektedir.

Güvenlik ve Yan Etkiler

Uzun süredir uygulanmakta olan Hib aşısının yan etkileri nadir görülür.
Görüldüklerinde de oldukça hafif seyirli ve kısa süre içeresinde sonlanan yan etkilerdir.
Bu yan etkiler; aşının yapıldığı yerde kızarıklık, şişlik, sıcaklık artışı, ağrı ve ateş olup 48-72 saat içerisinde sonlanırlar.

Hib aşısının uygulanmaması gereken durumlar var mıdır?

Hib aşısına bağlı olarak geliştiği düşünülen ciddi alerjik reaksiyonlarda bir sonraki aşı dozları uygulanmamalıdır.
Aşı içeriğinde bulunan her hangi bir maddeye karşı duyarlı olduğu bilinen bir bireye aşı uygulanması konusunda bireysel karar verilmelidir.

REV230103

Human Papilloma Virüs ( HPV ) Aşısı

Servilkal ve anal kanserin en önemli sebeplerinden olan HPV ‘ye karşı geliştirilen aşı anti-kanser aşılardan biri olması açısından oldukça önemlidir.
Henüz ülkemizde rutin aşı uygulamaları içerisinde yer almayan bu aşı ücrete tabi olarak temin edilebilmektedir.
Aşının uygulanmasındaki öncelikli hedef henüz cinsel teması olmadan her iki cinsiyetteki adolesanlar için koruma sağlanmasıdır.

Bu nedenle rutin aşı takviminde olan ülkelerde aşı uygulamaları genellikle 9 ila 15 yaş arasında belirlenen takvimlerde yapılır.
Bununla birlikte bu aşının yakın geçmişte üretilen bir aşı olması nedeniyle erişkin bireylere de uygulanma önerisi bulunmaktadır.

Aşı uygulanmasındaki temel amacın HPV enfeksiyonunu gelişmeden önlemek olması nedeniyle genç yaşta aşılanma önerilse de erişkin yaş ( 18 yaş ve üzeri ) uygulamalarının bir zararı yoktur ve bireyler daha önceden enfekte olmadıysa yine yüksek koruyuculuk sağlamaktadır.

Rekombinant aşı teknolojisi ile üretilmiş olan bu aşının geçmişten günümüze önce 2 valan, sonra 4 valan ve çok yakın bir zamanda da 9 valan türü piyasaya sunulmuş olup, aşı içerikleri iki yüze yakın alt tipi olan HPV’nin kanser ve genital siğil gelişimi ile en çok ilişkili tiplerini içinde barındıracak şekilde hazırlanmaktadır.

Ekim 2022 itibarıyla ülkemizde temin edilebilen aşı 4 valan aşı olup 9 valan aşı henüz ülkemizde bulunmamaktadır. Dört valan aşı serbest eczanelerden temin edilebilmektedir.
Aşı temininde soğuk zincir kurallarına uyulması çok önemlidir.

Aşıların tümü intramusküler olarak uygulanmaktadır.

Aşılar ve koruma sağladıkları virüsler

İki valan; HPV 16 ve 18 (servikal kanserlerin %70’inden sorumlu tipler)
Dört valan; HPV 16, 18’e ek olarak HPV 6 ve 11 (genital siğillerin %90’ından sorumlu tipler)
Dokuz valan; 16, 18, 6, 11’e ek olarak HPV 31, 33, 45, 52 ve 58 (servikal kanserlerin %20’sinden sorumlu tipler)

Önerilen Doz

9 – 14 yaş (14 yaş dahil) grubunda 4 veya 9 valan aşı iki dozluk takvim doğrultusunda uygulanabilir:

İlk enjeksiyon belirlenen bir tarihte gerçekleştirildikten sonra ikinci enjeksiyon ilk enjeksiyon sonrası 5-13 ay arasındaki bir zamanda verilir ve böylece şema tamamlanmış olur. Eğer ikinci doz, ilk dozdan sonraki 5 aydan önce uygulanırsa, üçüncü doz mutlaka uygulanmalıdır.

15 yaş ve üzerindeki kişilere 4 veya 9 valan aşı üç dozluk takvim doğrultusunda uygulanabilir: 0, 2 ve 6. aylarda birer doz olmak üzere 3 doz.

Aşılar arası mimimum süreye uyulmalıdır, şemaya ara verildiğinde kalındığı yerden devam edilebilir fakat öncelikli öneri olarak üç dozun hepsinin bir yıl içerisinde verilmesi sağlanmalıdır.

Kontrendikasyon, Olası Yan Etkiler ve Özel Durumlar

Aşı içeriği maddelere (özellikle mayalar) karşı bilinen bir anafilaksi hikayesi ve önceki uygulamalarda gelişen anafilaksiler dışında bir kontrendikasyonu bulunmamaktadır.
Enjeksiyon yerinde ağrı şişlik ve ısı artışı gibi 48 saat içerisinde kendiliğinden geçen ılımlı yan etkiler ve nadiren ateş ile bulantı dışında belirgin bir yan etkileri bildirilmemiştir.

HPV aşısı ile ilgili gebelik döneminde yapılmış bir çalışma olmadığından gebelikte önerilen aşılar içerisinde yer almamakla birlikte bu zamana kadar yayınlanan olgu raporlarında gebelik döneminde aşı uygulanan bireylerin kendilerinde ve fetüste herhangi bir olumsuz durumla karşılaşılmamıştır.

Dokuz valan aşının piyasaya girmesinin ardından daha önce 2 ve 4 valan aşı ile aşılanan bireylerin kalan dozlarının 9 valan ile yapılıp yapılamayacağına ilişkin bir soru pratik uygulamalar için akla gelmiştir. Şu ana kadar olan literatür bilgileri ışığında bu gibi uygulamalarda kalan aşı dozlarını 9 valan aşı ile gerçekleştirmenin aşı semasını tamamlamak adına uygun olacağı ve herhangi bir olumsuz durum yaratmayacağı düşünülmektedir. Ancak aşı şemasını 2 veya 4 valan ile tamamlamış kişiler koruyuculuğu genişletmek adına 9 valan aşıyı tercih edeceklerse baştan aşılanıyor gibi (yaşa göre 2 veya 3 doz aşıyla) aşılanmaları gerekir.
Rekombinan bir aşı olması nedeniyle HPV aşıları başta COVID-19 aşıları olmak üzere tüm aşılar ile aynı anda uygulanabilir.

REV230103

İnfluenza Aşısı

Tanım

İnfluenza A ve B viruslarının sebep olduğu dünya genelinde yaygın görülen ve öldürücü olabilen bir infeksiyondur.

Epidemi ve Pandemi

İnfluenza her 1-3 yılda bir epidemi, her 10-30 yılda bir pandemi yapar.

500 Bin - Bir Milyon Ölüm

Dünya üzerinde her yıl 500 000-1 000 000 kişinin hayatını kaybettiği inﬂuenza infeksiyonlarından korunmada kişisel önlemler dışında aşı ve kemoproﬁlaksi önemlidir.
Yıllık inﬂuenza aşılaması önemli bir halk sağlığı uygulamasıdır.

Koruyuculuğu

Aşının koruyuculuğu kişisel faktörlere (yaş, immünosüpresyon vb.) ve aşı içindeki suşların dolaşan suşlara benzerliğinden etkilenir.
İnfluenza aşısı tüm yaş gruplarında hastaneye yatışı %71, 50 yaş üzerindekilerde %77 oranında azaltır.

2020-2021 Sezonunda Dört Yalan İnaktive İnfluenza Aşısının (İİV4) İçeriği:

A/Guandong-Maonan/SWL 1536/2019(H1N1)pdm09-like virus
A/Hong Kong/2671/2019 (H3N2)-like virus
B/Washington/02/2019 (B/vicroeia lineage)-like virus
B/Phuket/3073/2013(B/yamagatalineage)-like virus

İnfluenza viruslarının 2019-2020 sezonunda Türkiye'deki dağılımı

%1.6 A (H3N2), %48.8 B, %46.7 A (H1N1), %29 tiplendilmeyen

İnfluenza Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?

İnﬂuenza aşısı 6 aydan büyük herkese, özellikle öncelikli gruplara önerilmektedir.
Komplikasyon riski yüksek olanlar, bunların yakın temaslıları, sağlık çalışanları grip aşısı öncelikli gruplardır.
Komplikasyon Riski Yüksek Olanlar

6 – 59 ay arası çocuklar
50 yaş üstü yetişkinler
Kronik hastalığı olanlar: Astım dahil kronik akciğer hastalığı, diyabet, metabolik hastalıklar, kalp hastalığı, kronik karaciğer veya böbrek hastalığı, nörolojik hastalıklar
Bağışıklığı baskılanmış hastalar
Gebeler
Bakımevinde kalanlar ve çalışanları
6 ay -18 yaş arası uzun süreli aspirin tedavisi kullananlar
Obez kişiler (Erişkinde: BMI ≥40)

Komplikasyon Riski Yüksek Olanlarla Aynı Evde Yaşayan Veya Bakım Verenler

Sağlık personeli
Özellikle 6 aydan küçük çocuklarla temaslılar
5 yaş altı ve 50 yaş üstü kişilerin ev temaslıları ve bakım verenler

Ne Zaman Yapılmalıdır?

Aşı her yıl uygulanmalıdır. Kuzey Yarımküre’de ideal uygulama zamanı Ekim ayıdır ancak yüksek riskli gruba, aşılanmamışsa, sezon boyunca aşı uygulanabilir.

Kimlere İnfluenza Aşısı Yapılmamalıdır?

Yumurta alerjisi olanlara veya aşıya/aşı içeriğindeki maddelere ciddi alerjik reaksiyon öyküsü olanlara yapılmamalıdır.

Yan Etkileri

Yetmiş yılı aşan kullanım sonucunda ciddi yan etki sıklığı diğer aşılardan farksızdır.
Ayrıca influenzanın kendisine bağlı GBS riski aşınınkinden 4-7 kat fazladır.
Aşının erişkinlerde en sık yan etkisi; %10-64 olasılıkla ortaya çıkan ve <2 gün süren injeksiyon yerinde ağrı ve hassasiyettir.
Aşıya bağlı ateş, baş/kas ağrıları, halsizlik gibi sistemik belirtiler plasebo ile aynı sıklıktadır.
İİV3 veya İİV4 inaktif olduğundan aşıya bağlı influenza gelişmesi mümkün değildir.

Influenza Aşılarının Diğer Aşılar ile Birlikte Uygulanması

Covid19 ve pnömokok aşıları ile birlikte kullanılabilir.

Influenza Aşılaması ile Kazanımlar

Influenza aşılamasında hedef aşılanma oranları %75 olarak belirlenmiştir.

REV230103

Kabakulak Aşısı

Tanım

Kabakulak, kabakulak virüsünün neden olduğu, bulaşıcı bir hastalıktır.
Hafif ateş, tükürük bezlerinde ve lenf bezlerinde şişme, baş ağrısı, kas ağrısı, yorgunluk ve iştahsızlık belirtileri görülür.
Virüsü alanların yaklaşık olarak %30’unda tüm bulguları ile hastalık gelişir.

Yaklaşık %30’luk bir grubunda ise hiçbir bulgu ortaya çıkmaz.
Ancak bu hiç bulgu geliştirmeyen kişiler de etraflarına virüsü saçarak, diğer kişilerin hastalanmalarına neden olur.

Kabakulak Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Virüsü almış olan kişiler, öksürük, hapşırık, konuşmaları sırasında, boğaz, burun ve ağızlarından tükürük ya da salgıların damlacıklarının havaya karışması ile diğer kişilere geçer.
Damlacıkların çevrede bulunan eşyaların üzerine gelmesi ve sonradan bir başka kişinin bunlarla teması ile de rahatlıkla kişiye bulaşır.
Tamamen duyarlı bir toplumda bir kabakulak vakası 4-7 kişiye hastalığı bulaştırabilir.

Kabakulak Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?

Kabakulak hastası olan kişiler tükürük bezlerinin şişmesinden önceki ve sonraki 5 gün boyunca bulaştırıcıdır.

Kabakulak Hastalığından Korunmak Neden Önemlidir?

Kabakulak genellikle 1-2 hafta içerisinde iyileşebilen bir hastalıktır ancak, ciddi klinik tablolara ve komplikasyonlara da neden olabilir.
En yaygın görülen ciddi tablo testis iltihabıdır (ergenlik sonrası kabakulak geçiren her 5 erkekten birinde testis iltihabı gelişebilmektedir.

Testis iltihabı olanlarda kısırlık gelişebilir.

Nadir görülen diğer ciddi durumlar; menenjit, pankreas iltihabı, yumurtalık iltihabı, geçici ve kalıcı işitme azlığı ve çok nadiren işitme kaybıdır.
Gebeliğin ilk 3 ayında hastalık geçirilirse düşük riski artabilmektedir.
Nadiren ölümle de sonuçlanabilen bir hastalıktır (10 binde 1)

Kabakulak Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır.

Kabakulak Hastalığının Tedavisi Nasıldır?

Kabakulak hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi (istirahat, sıvı tedavisi ve komplikasyonlara yönelik müdahaleler) oluşturmaktadır.
Hastaların belirtilerin başlamasından itibaren bir hafta boyunca evden çıkmaması ve sağlam kişilerle temasının kısıtlanması hastalığın yayılımını azaltacaktır.

Kabakulak Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Kabakulak aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara iki doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.
1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

Kabakulak aşısının yan etkileri nelerdir?

Canlı zayıflatılmış bir aşı olan kabakulak aşısı sonrasında %10 aşı uygulanan yerde ağrı-şişlik-kızarıklık ve hafif ateş, %5 hafif döküntü ve % 1-5 tükürük bezlerinde şişlik görülebilmektedir.

REV230103

Kızamık Aşısı

Tanım

Kızamık hastalığı çocukluk yaş grubunda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilen bulaşıcı bir hastalıktır.
Kızamık hastalığına kızamık virüsü neden olur.
İnsanlar bilinen tek kaynaktır.
Hastalık, solunum yoluyla bulaşmakta, ateş, döküntü ile seyretmektedir. Beraberinde öksürük, burun akıntısı, halsizlik ve gözde kızarıklık gibi belirtiler bulunabilir.
Kızamığın kesin tanısı laboratuvar doğrulamasıyla konur.

Kızamık Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Daha önce kızamık geçirmemiş veya kızamık aşısı ile korunur hale gelmemiş birisi kızamık ile karşılaşırsa, neredeyse %100 hastalanır.

Bir hasta ile karşılaşıldığında o hastalığı geçirme riskinin ve bulaştırıcılığın en yüksek olduğu hastalıklardan biridir.

Virüs, hava yollarındaki damlacıkların solunmasıyla ya da enfekte kişilerin burun ve boğaz salgılarının doğrudan ya da dolaylı (bulaşmış nesnelerle) temasla bulaşır.

Bu özellikleri nedeni ile de toplum içerisinde çok kolay yayılır.

Dünya genelinde, her gün aşıya ulaşamayan, 380 çocuk kızamıktan ölmektedir.

DSÖ tarafından; gerçek vaka ve ölüm sayılarının bildirilen sayılardan yaklaşık 10-50 kat daha fazla olduğu tahmin edilmektedir.

Kızamık Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?

Kızamık hastası bir kişiyle temas sonrası hastalığın gelişmesi için gereken süre ortalama 10-12 gündür.
Kızamık hastalığı olan kişiler döküntünün başlamasından dört gün öncesine kadar, döküntünün başlamasından itibaren ise dört gün boyunca bulaştırıcı kabul edilmektedir.

Kızamık hastalığından korunmak neden önemlidir?

Bildirilen kızamık vakalarının yaklaşık %30’unda bir ya da daha fazla komplikasyon gelişmektedir.
Bir yaş altı çocuklarda ve erişkinlerde ciddi komplikasyon riski daha yüksektir.

Kızamık geçirenlerin %1 ile 6’sında zatürre, %6’sında ishal, %7-9’unda ciddi orta kulak enfeksiyonu, 1000 vakada bir körlük ve beyin iltihabı görülür.

Gelişmekte olan ülkelerde her 20 kızamık vakasından biri kaybedilmektedir.

SSPE Hastalığı Nedir?

SSPE, santral sinir sisteminin kalıcı kızamık virus enfeksiyonu nedeni ile oluşan ilerleyici kronik ensefalitidir.

Genellikle, kızamık hastalığının geçirilmesinden 7-10 yıl sonra görülmektedir.
SSPE hastalarında moleküler tanı yöntemleri ile yapılan incelemelerde de hastalığa neden olan kızamık virüsü gösterilmiştir.

Kızamık aşısı SSPE’ye neden olmaz. SSPE sıklığının kızamık enfeksiyonunun yaşamın erken dönemlerinde geçirilmesiyle yükseldiği bilinmektedir.

Kızamık Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır.

Kızamık Hastalığının Tedavisi Nasıldır?

Kızamık hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi (istirahat, sıvı tedavisi, A vitaminive komplikasyonlara yönelik müdahaleler) oluşturmaktadır.
Hastaların döküntülerin başlamasından sonraki bir hafta boyunca evden çıkmaması ve sağlam kişilerle temasının kısıtlanması hastalığın yayılımını azaltacaktır.

Kızamık Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Kızamık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara iki doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.
1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

Kızamık aşısının yan etkileri nelerdir?

Canlı zayıflatılmış bir aşı olan kızamık aşısı sonrasında %10 aşı uygulanan yerde ağrı-şişlik-kızarıklık ve hafif ateş, %5 hafif döküntü görülebilmektedir.

REV230103

Kızamıkçık Aşısı

Tanım

Kızamıkçık kızamıkçık virüsünün neden olduğu çocuklarda sıklıkla hafif geçirilen bir enfeksiyondur. İnsanlar bilinen tek kaynaktır.
Kızamıkçık hastalığında döküntü, hafif ateş, boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişme ve burun akıntısı görülebilir.
Küçük çocuklarda, kızamıkçık virüsüyle oluşan bu enfeksiyon sıklıkla kayda değer herhangi bir belirti olmadan da seyredebilir.

Ancak bu çocuklar etrafa hastalığı hızla ve kendileri de çok hasta olmadıklarından kolayca bulaştırırlar.

Erişkinlerde kızamıkçık hastalığı sırasında eklem iltihabına bağlı olarak eklem ağrıları da görülebilir.
Kanama bozuklukları, ilerleyici beyin iltihabı gibi nadir ancak ağır yan etkiler de görülebilir.
Kızamıkçığın kesin tanısı laboratuvar doğrulamasıyla konur.

Kızamıkçık Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Kızamıkçık virüsü, yakın temas sırasında burun ve boğaz salgılarından havayoluna yayılan damlacıklarla bulaşır.

Kızamıkçık Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?

Kişilerin en çok bulaştırıcı olduğu dönem döküntülerin başladığı dönemdir; ancak döküntünün başlamasından önceki ve sonraki bir hafta boyunca bulaştırıcı olabilirler.
Kızamıkçık hastası bir kişiyle temas sonrası hastalığın gelişmesi için gereken kuluçka dönemi ortalama 14 gündür.

Kızamıkçık hastalığından korunmak neden önemlidir?

Kızamıkçık hastalığından korunmak; gebelik döneminde geçirildiğinde konjenital kızamıkçık sendromuyla sonuçlanması nedeniyle önemlidir.

Dünyada her yıl 100 bin bebek konjenital kızamıkçık sendromu ile doğmaktadır.
Doğan bebeklerin kalp rahatsızlığı, katarakt ve körlük, ciddi zekâ geriliği gibi ağır sekeller ile dünyaya gelmesine neden olmaktadır.

Konjenital Kızamıkçık Sendromu Nedir?

Hamileliğinin ilk üç ayında kızamıkçık hastalığı geçiren kadınların doğurduğu bebeklerin yüzde 90 kadarında görülür.
Dünyada, her yıl bu şekilde 100 bin bebeğin doğduğu tahmin edilmektedir.
Ağır kalp hasarı, sağırlık, beyin hasarı ve katarakt gibi doğumsal sakatlıklar neden olur.
Tam bir tedavisi bulunmamaktadır.

Kızamıkçık Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır.

Kızamıkçık Hastalığının Tedavisi Nasıldır?

Kızamıkçık hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi (istirahat, sıvı tedavisi ve komplikasyonlara yönelik müdahaleler) oluşturmaktadır.
Hastaların döküntülerin başlamasından sonraki bir hafta boyunca evden çıkmaması ve sağlam kişilerle temasının kısıtlanması hastalığın yayılımını azaltacaktır.

Kızamıkçık Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Kızamıkçık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara iki doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.
1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

REV230103

Kuduz Aşısı

Tanım

Kuduz, insan ve memeli hayvanların çoğunda ensefalit tablosu meydana getiren ölümcül zoonotik bir hastalıktır.
Kuduz bazı ada ülkeleri hariç tüm dünyada yaygın olarak görülen bir infeksiyondur.
Kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan türleri köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlarla kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik gibi yabani hayvanlardır.
Bugünkü verilerle fare, sıçan, hamster, kobay, gerbil, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarında insana kuduz geçişi gösterilmemiştir.

Dünyada ve Türkiye'de görülme sıklığı

Dünyada her yıl yaklaşık 55 000 insan kuduz tanısı almaktadır.
Türkiye halen kuduz yönünden endemik bir bölgedir.

Yılda yaklaşık 180 000 kuduz riskli temas bildirimi yapılmakta olup yılda ortalama 1-2 kuduz vakası görülmektedir.

Aşı Ne Zamandır Kullanılıyor?

Louis Pasteur tarafından 1885 yılında ilk kuduz aşısını Joseph Meister isimli 9 yaşında bir çocuğa uygulandıktan sonra kullanıma girdi.

Kuduz Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?

Kuduz ölümle sonuçlanan bir hastalık olduğundan, korunma yaklaşımları hayat kurtarıcıdır.

Temas Öncesi Profilaksi İndikasyonları Ve Uygulanma Biçimi

Kuduz açısından yüksek riskli işlerde çalışanlar (kuduz araştırma laboratuvarı çalışanları, veteriner hekimler, hayvan bakıcıları, vb.)
Yaban hayatıyla temas riski yüksek olan doğa sporu yapanlar

Temas öncesi uygulama: 0., 7., 21. (veya 28.) günlerde 3 doz
Temas öncesi profilaksi yapılan kişi riskli temasa maruz kalırsa temas sonrası 0. ve 3. günde iki doz aşı yapılır. İmmün globulin yapılmaz.

Temas Sonrası Profilaksi

Temas sonrası aşılamaya olabildiğince erken başlanmalıdır.
Riskli temas sonrasında aradan geçen süreye bakılmaksızın temas kategorize edilerek uygun profilaksiye başlanır.
Temas Sonrası Yaklaşım Basamakları:

Yara temizliği/bakımı
Antibiyotik profilaksisi
Tetanos profilaksisi
Kuduz aşısı uygulaması
Kuduz immün globulin uygulaması

Etkinliği Nedir?

Kuduz virusunun yara yerine inokülasyonundan sonra santral sinir sistemine ulaşması günlerce veya haftalarca sürebilir.
Bu nedenle, erkenden başlanan temas sonrası profilaksi koruyucudur.

Kuduz Aşı Şemaları

Dört Dozluk Aşı Şeması: 0., 3., 7., 14. günlerde birer doz olmak üzere toplam dört doz
2.1.1. Dozluk Aşı Şeması: 0. gün 2 doz (her biri farklı ekstremiteye),
2.1.1. Dozluk Aşı Şeması (devam): 7 ve 21. günler birer doz daha

Kimlere Yapılmamalıdır?

Kuduz aşısının hiçbir kontrindikasyonu yoktur; gebelere ve immünosüprese kişilere de uygulanmalıdır.

Yan Etkileri

Hipersensitivite sık değildir; genelde tekrarlayan dozlarda karşılaşılır. Ateş, lokal reaksiyonlar görülebilir.
At kaynaklı immün globulin uygulamasında hipersensitivite reaksiyonları sık görülmemektedir.
Öncesinde alerji öyküsü yoksa rutin deri testi yapılması önerilmez.

REV230103

Pnömokok Aşıları

Tanım

Streptococcus pneumoniae’nın neden olduğu pnömokok hastalıkları: “İnvazif pnömokok hastalığı (İPH)” (etkenin kan ya da steril örneklerden izole edildiği, bakteriyemi, menenjit gibi hastalık tabloları) ve “mukozal hastalık” (pnömoni, akut otitis media ve sinüzit) başlığı altında sınıflandırılmaktadır.

90’dan Fazla Serotip

Streptococcus pneumoniae’nın 90’dan fazla serotipi vardır.
Tüm dünyada görülen infeksiyonlar yaklaşık 20 serotipten kaynaklanır.

Toplum kökenli Pnömoni

Erişkinlerde TKP'ye neden olan en yaygın patojendir.
Ayrıca menenjit ve bakteriyeminin ve çocuklarda akut otitis medianın en sık nedenidir.

1 600 000 Ölüm

Pnömokok hastalıkları, dünyada yılda 1 600 000 kişinin ölümüne neden olur.
Özellikle 50 yaş ve üzerinde ve komorbiditeleri olan risk gruplarında ciddi ve ölümcüldür.

Pnömokok Aşıları

Polisakkarid Aşılar (PPV):

1980’lerde geliştirilen ve en yaygın 23 serotip kapsülünü kapsayan aşıdır.
Sağlıklı erişikinlerde antikor yanıtı %85-95’tir.
Polisakkaridler T hücresine bağımlı olmayan antijenler olması nedeniyle immünolojik bellek oluşmaz, koruyuculuk kısa sürer.
Taşıyıcılık üzerine de etkisi yoktur, sürü bağışıklığı oluşmaz.
2 yaş üzeri için onaylıdır.
Sağlıklı 65 yaş ve üzerindeki kişilerde ve 2 yaş üzeri olup pnömokok hastalığı riski artmış kişilerde önerilmektedir.
Ayrıca sigara içen ve astımı olan 19-64 yaş arası kişiler için kullanımı önerilmektedir.
PPV23- Pneumovax® (Merck Sharp &Dohme)
PPV23- Pneumo 23® (Sanofi Pasteur )

Konjuge Pnömokok Aşıları (PCV):

Polisakkaritlerin protein taşıyıcılara konjuge edilmeleriyle elde edilirler.
Bebeklerde, yaşlılarda, bağışıklığı baskılanmış kişilerdeki yanıtlar polisakkarid aşılara göre daha güçlüdür.
PCV10- Synflorix® (GlaxoSmithKline)
PCV13- Prevenar 13® (Pfizer)

Pnömokok Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?

Amerika Bağışıklama Danışma Kurulu (ACIP) ve önemli sağlık kuruluşları - T.C. Sağlık Bakanlığı, Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği, Türk Toraks Derneği, Amerika Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (Centers for Disease Control and Prevention, CDC), Amerikan Toraks Derneği, Amerikan Diyabet Birliği 65 yaş üzeri tüm erişkinler ve komorbiditesi olan 19 yaş üzeri yetişkinlerde pnömokok aşılaması önermektedir.
Pnömokokal hastalık riski artmış ve aşılama önerilen gruplar:

65 yaş üzeri erişkinler
BOS kaçağı olanlar
Kohlear implantı bulunanlar
Bakımevlerinde kalanlar
Komorbiditeler: Diabetes mellitus, alkolizm, siroz, kronik böbrek yetmezliği (KBY), kronik akciğer hastalığı, kronik kalp hastalıkları, obezite (Erişkinde: BMI ≥40)
Antikor yapım sorunu olan immün yetmezlikler: Multipl myelom, lenfoma, HIV infeksiyonu, organ nakli, uzun süreli kortikosteroid kullanımı, fonksiyonel veya anatomik aspleni

Türkiye'de aşılama oranı %4
Sağlıklı yaşam hedefleri %90

Erişkin Pnömokok Aşılaması

Hiç aşı yapılmamış vaka:

PCV13 -- 6/12 ay (en az 2 ay) sonra -- PPV23 --- aspleni ve immün yetmezlikte 5 yıl sonra -- PPV23
PPV23 -- 1 yıl sonra -- PCV13 -- ≥4 yıl sonra -- PPV23

≥65 yaş, daha önce aşı olmamış vaka:

PCV13 -- 6/12 ay (en az 2 ay) sonra -- PPV23

≥65 yaş, daha önce aşı (65 yaş sonrasında PPV23) olmuş vaka:

PPV23 -- ≥1 yıl sonra -- PCV13

≥65 yaş, daha önce aşı (65 yaş öncesinde PPV23) olmuş vaka:

PPV23 -- ≥1 yıl sonra -- PCV13 -- 6/12 ay (en az 2 ay) sonra --PPV23 (başlangıç ve son PPV23 arası ≥5 yıl)

REV230103

Suçiçeği Aşısı

Tanım

Suçiçeği hastalığı, genellikle erken çocukluk döneminde geçirilen, varisella zoster virüsünün (VZV) neden olduğu, sıklıkla ateşin de eşlik ettiği, yaygın ve kaşıntılı, içi sıvı dolu döküntülerle karakterize, bulaşıcılığı yüksek bir hastalıktır.

Suçiçeği Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Kuluçka dönemi: Döküntüler genellikle virüsle temastan 14-16 gün (10-21 gün) sonra ortaya çıkar.
Döküntüler başlamadan 1-2 gün önce ateş, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı ve bazen hafif karın ağrısı görülebilir.

Bu belirtiler genellikle döküntüler ortaya çıktıktan sonraki 2-4 gün içerisinde geçer.

Ciltte kaşıntılı kızarıklıklar şeklinde başlayan döküntüler, hafif kabarıklaşarak berrak, içi sıvı dolu kabarcıklar (veziküller) haline gelir.
24-48 saat sonra kabuklanmaya başlar.
İlk oluşan döküntüler kabuklanmaya başlarken yaklaşık 5-7 güne kadar yeni döküntüler ortaya çıkar.
Aynı bölgede, farklı evrelerdeki döküntülerin bir arada görülmesi, suçiçeği hastalığının tipik özelliğidir.
Döküntüler saçlı deriden başlayarak yüz ve gövdeye doğru yayılır.

Yoğunluğu kollarda ve bacaklarda daha azdır.
Döküntüler gövdede ve kol ile bacakların üst kısımlarında yoğundur.

Döküntüler ilk günlerde daha yoğun olmak üzere yedinci güne kadar devam eder.
Sayısı genellikle 250-500 civarındadır.
Suçiçeği hastalığının şiddeti yaşla birlikte artar.

Suçiçeği Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Çok bulaşıcı olan bu hastalığın tek enfeksiyon kaynağı insandır.
Hastalık, virüs ile enfekte kişiden, solunum yoluyla ya da derideki vezikül denilen kabarcıkların içindeki sıvıyla temas sonucu bulaşabilmektedir.
Hastalığın bulaşıcılığı döküntüler ortaya çıkmadan 1-2 gün öncesi başlar ve tüm döküntüler kabuklanana kadar devam eder.
Ev içi temaslarda bulaşıcılık oranı %80-90’dır.

Suçiçeği Hastalığının Yaygınlığı Nasıldır?

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın görülen bir hastalıktır.
Hastalık daha çok kış ve ilkbahar aylarında görülür.
Genellikle 1-9 yaş arasında görülmekle birlikte adölesanlarda, erişkinlerde ve yaşlılarda da görülür.

Ancak erişkinlerin %95’i suçiçeğine karşı bağışıktır.

Bulaşıcılığının yüksek olması sebebiyle, temas sonrasında duyarlı kişilerin %80-90'ı klinik bulgular ile hastalığı geçirmektedir.
Hastalığın geçirilmesi ile koruyucu bağışıklık gelişmekle birlikte seyrek olarak ikinci kez suçiçeği geçirilebilmektedir.
Özellikle bağışıklığı baskılanmış kişilerde ikinci atağın görülme riski daha yüksektir.
Suçiçeği hastalığını geçirenlerin %2.2-4.7’si hastaneye yatmak zorunda kalmaktadır.

Suçiçeği Hastalığından Nasıl Korunulur?

Hasta kişilerle temas edilmemelidir. Suçiçeği hastalığından korunmanın en önemli yolu aşılamadır.

REV230103

Tetanoz Aşısı

Tanım

Tetanoz; Clostridium tetani denilen bakteri tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur.
Doğada toz, toprak, gübre dahil her yerde bulunur.
Sıklıkla kişinin boyun ve çene kaslarında şiddetli kasılmalara neden olduğu ve kişi ağzını açamadığı için ‘ Kazıklı Humma’ olarak ta adlandırılır.

Tetanoz Nasıl Bulaşır?

Tetanos kişiden kişiye bulaşmadığı için aşıyla önlenebilen diğer hastalıklardan farklıdır.
Clostridium tetani, oksijensiz ortamda özellikle nemli ve ılık topraklarda, tozlarda ve gübrelerde yıllarca canlı kalabilen, insan ve hayvanların sindirim sistemlerinde de yaşayabilen bir bakteridir.
İnsanlara kontamine objelerle (tırnak, iğne, çivi gibi) oluşmuş kesiklerden ya da toz, toprak, dışkı veya tükürükle kirlenmiş yaralardan, yanık ve kazalarda meydana gelen ölü dokulardan, yeni doğanlarda göbek kordonundan bulaşır.

Dünyadaki Vakalar

DSÖ 2002 yılı raporuna göre tetanos nedeniyle dünya genelinde her yıl 213.000 ölüm olmaktadır.
Vakaların çoğunun hijyenik doğum yapmayan kadınlar olduğu bildirilmiştir.
Maternal Neonatal Tetanos denilen bu durum, tetanosa karşı bağışıklanmamış kadınlara doğum sırasında mikrobun bulaşmasıyla oluşmaktadır.

Belirtiler ve Bulgular

Tetanos mikrobunun vücuda girmesinden sonra oluşturdukları toksinler belirtilere neden olur.
Kuluçka süresi genellikle 3-21 gündür (ortalama 10 gün). Yaranın tipine bağlı olarak bu süre 1 günden birkaç aya kadar değişebilir.
Genellikle kısa kuluçka süresi ileri derecede kontamine yaralarda görülür ve hastalığın daha ciddi ve kötü prognozla seyredeceğinin işaretidir.
En fazla görülen ilk belirti çene kaslarında spazmdır (kasılma).
Bundan başka; baş ağrısı, ani ve istemsiz kas kasılmaları (en sık midede), bütün vücutta ağrılı kas sertliği, yutkunma sorunları, nöbetler, ateş ve terleme, yüksek kan basıncı ve kalp atışında hızlanma görülür.
Tetanosa bağlı gelişebilen komplikasyonlar ise şunlardır:
Vokal kordlarda (ses telleri) kontrolsüz ve istemsiz spazm, kemik kırıkları, hastane enfeksiyonları, akciğer embolisi, solunum yollarındaki yabancı materyallere bağlı gelişen aspirasyon pnömonisi, ölümle sonuçlanması muhtemel solunum güçlüğü (vakaların %10-20’si kaybedilir).
Hastaneye yatırılmayan vakalarda ise ölüm % 100’dür.

Tanı ve Tedavi

Doktorlar, muayene ve bazı belirti ve bulgulara bakarak hastanın tanısını koyarlar.
Tetanosu doğrulayacak laboratuvar testleri yoktur.
Tetanos tanı konur konmaz acil tıbbi müdahale gerektiren bir hastalıktır.
Hasta hemen hastaneye yatırılır, insan tetanos immünglobülini veya attan elde edilmiş antitoksin derhal başlanır.
Tetanos aşısı yapılır.
Kasılmaları kontrol altına alacak ilaçlar, agresif yara bakımı ve antibiyotiklerle tedavi sürdürülür.
Solunum sıkıntısı gelişmişse solunum cihazıyla hastayı desteklemek gerekir.
Hastalığı geçirmiş birey bağışıklık kazanmaz.
Bağışıklanmanın tek yolu aşılanmadır.

Korunma

Tetanosun uzun yıllardır güvenle uygulanan çok etkili bir aşısı mevcuttur.
Tetanosdan korunmanın en etkili yolu tam aşılı olmaktır.

Tetanoz Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Beşli karma aşı: Tetanos aşısı beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) şeklinde 2,4,6. aylarda ve 18. ayda uygulanmaktadır.
Takvimimizde, (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48. ayda dörtlü karma aşı (DaBT-İPA) şeklinde pekiştirme dozu yer almaktadır. 1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların DaBT-İPA pekiştirme dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.
13. yaşında (156. ay) da erişkin tip difteri-tetanoz (Td) aşısı olarak ayrı bir pekiştirme dozu uygulaması devam etmektedir.

Tetanoz Aşı Uygulamasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Daha önceki aşılanma durumu bilinmeyen erişkinlerde tetanos aşılaması ise Td (erişkin tip difteri-tetanos) aşısı şeklindedir.

Primer uygulama şeması üç doz olarak uygulanır
Birinci doz ile ikinci doz arasında en az dört hafta, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır.
10 yılda bir uygulanan hatırlatma dozlarıyla devam edilir.

Doğurganlık çağındaki her kadın tetanosa karşı bağışık olmalıdır.

Hiç aşılanmamış gebelerin en az iki doz Td aşısı almaları sağlanmalıdır.
İkinci doz doğumdan en az iki hafta önce tamamlanmalıdır.
Yeterli süre sağlanamadıysa tek doz Td almış gebenin ve bebeğinin tetanos hastalığı açısından risk altında olduğu dikkate alınmalıdır.
Temiz doğum şartlarının sağlanması ve bebeğin göbek bakımının doğru yapılması daha da önem kazanmaktadır.

Ayrıca yaralanmalarda da hekim tarafından kişinin daha önceki tetanos aşı kayıtları değerlendirilerek yaralanmanın ciddiyetine göre tetanos aşısı ve/veya tetanoz anti-toksini/tetanos immunglobulini uygulanır.

REV230103

Zona Aşısı

Tanım

Zona (herpes zoster)
Bazı kraniyal sinir gangliyonları ve arka kök gangliyonlarında latent bulunan VZV'nin reaktivasyonuyla gelişir.
Genellikle tek dermatom alanında radiküler ağrı ve veziküler döküntüyle seyreden bir hastalıktır.

Yüzde ve vücutta sadece bir tarafında ortaya çıkar.
Vücudun üst kısmında ortaya çıktığında yatay, kollarda/bacaklarda dikey bir form alır.

Zona, suçiçeği geçirenlerde ve daha az oranda da suçiçeği aşısı olanlarda görülmektedir.

Zonanın Önemli Komplikasyonları

Postherpetik nevralji (PHN)
Bakteriyel süperinfeksiyonlar
Oftalmik zoster
Bell paralizisi
Ramsay-Hunt sendromu
İşitme kaybı
Motor nöropati
Transvers myelit
Menenjit
Ensefalit
VZV vaskülopatisi

Aşı İçeriği

Canlı zona aşısı (CZA), zayıflatılmış Oka suşundan elde edilmiştir.
Bu aşı, suçiçeği aşısıyla aynı kökenden elde edilmekle birlikte, içerdiği antijen miktarı, suçiçeği aşısından 14 kat daha fazladır ve suçiçeği aşısında olmayan virusun diğer bazı parçalarını da içerir.
Rekombinan zoster aşısı (RZA), VZV’nin E glikoproteinini ve ASO1 adjuvanı içermektedir.

% 51.3 Koruyucu

Canlı zona aşısıyla zona geçirme riskinde ve PHN gibi hastalığın önemli komplikasyonlarında azalma görülmektedir.

Aşının 60 yaş üstünde zona insidansını %51.3, PHN riskini %66.5 oranında azalttığı gösterilmiştir.
Ancak aşının etkinliği yıllar içinde azalmaktadır.

Rekombinan zoster aşısının etkinliği ise çok daha yüksek olup, tüm yaş gruplarında etkinlik %97'dir.

1000 Kişide 3-4 Vaka

Yıllık zona insidansı 1000 kişide 3-4 vaka olarak bildirilmiştir.
Her yaşta görülebilmekle birlikte, 50 yaş üstünde hastalığın insidansı artmaktadır.
Bir kişinin zona geçirme riski 60 yaşına kadar %25 iken, 85 yaşına kadar bu risk %50’ye yükselmektedir.
Hastalığın komplikasyonları da yaşla birlikte artmaktadır.

Önerilen Doz

Canlı zona aşısı:

2006'da ≥60 yaş, 2011'de immün sistemi sağlam ≥50 yaş için FDA tarafından onaylanmıştır.
CDC ACIP 2008'den itibaren ≥60 yaş kişilere önermektedir.
Tek doz, tercihen üst kola, cilt altına uygulanır.

Rekombinan zoster aşısı:

Ekim 2017’de FDA tarafından ≥50 yaş immün sistemi sağlam kişilerde onay almıştır.
2-6 ay ara ile iki doz olarak kas içi uygulanması önerilmektedir .

Yan Etkileri

CZA:

Aşı genellikle iyi tolere edilmektedir.
En sık yan etkiler injeksiyon yerinde eritem, şişkinlik, ağrı ve baş ağrısıdır.
Çok nadiren suçiçeği ya da zona benzeri döküntü oluşabilmektedir.

RZA:

En sık sistemik yan etkileri miyalji, yorgunluk, baş ağrısı, titreme, ateş ve gastrointestinal semptomlardır.

Hangi Aşı Tercih Edilmelidir?

ACIP tarafından ≥50 yaş kişilerde, 2-6 ay ara ile iki doz RZV, önceki herpes zoster geçirme veya canlı zoster aşısı yapılmasına bakılmaksızın önerilmektedir.

Daha önce canlı zoster aşısı yapılmış ise RZV’nin yapılabilmesi için en az iki ay geçmesi gerekmektedir.

Eğer kişi ≥60 yaş ise, 2-6 ay arayla iki doz RZV veya daha önce aşılanmamışsa bir doz canlı zoster aşısı önerilmektedir.

RZV, canlı zoster aşısına göre tercih edilmektedir.

Canlı zona aşısı kimlere yapılmamalıdır?

Gebeler

Gebeler ve FDA’e göre üç ay (CDC ve Avrupa ilaç ajansına göre dört hafta) içinde gebe kalmayı planlayanlara yapılmamalıdır.

Aşırı Duyarlılık Öyküsü Olanlar

Jelatin, neomisin veya diğer aşı komponentlerine karşı anafilaktik reaksiyon öyküsü olanlara aşı uygulanmamalıdır.
Eğer neomisin alerjisi kontakt dermatit şeklinde ise, aşının yapılmasına bir engel oluşturmaz.

Bağışıklığı Baskılanmış Hastalar

Remisyonda olmayan hematolojik kanserli hastalar
Son üç ay içinde sitotoksik kemoterapi alan hastalar
Hematopoetik kök hücre transplant alıcıları
T-hücre immün yetmezliği olanlar (örneğin CD4 sayısı ≤200 /mm3 veya total lenfosit sayısının <%15)
Yüksek doz immün baskılayıcı tedavi alanlar (örneğin, ≥20 mg prednizon/gün ≥2 hafta veya anti–TNF tedavi)
Aşı, hastalara immün baskılanmış tedaviye başlanmadan en az 14 gün (mümkünse bir ay) önce uygulanmış olmalıdır.

Rekombinan Zoster Aşısı Kimlere Yapılmamalıdır?

Aşının herhangi bir bileşenine karşı anafilaksi gibi ciddi alerjik reaksiyon öyküsü olan kişiler
Zona geçirmekte olanlar
Gebe veya emzirenlerde güvenliliği ile ilgili henüz veri yok, böyle durumda RZA aşılaması ertelenmelidir.
Orta veya ağır şiddette akut hastalığı olanlar (38,5 0C üstü ateşi olanlar)

Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

Asiklovir, valasiklovir ve famsiklovir alan kişilerde, aşı uygulanmadan en az 24 saat önce bu ilaçlar kesilmeli ve aşı uygulandıktan en az 14 gün sonra kullanılmalıdır.
Akut hastalığı olanlarda, örneğin ateş varlığında, aşılamanın ertelenmesi düşünülmelidir.
Aktif, tedavi edilmeyen tüberkülozlu hastalarda da aşılama ertelenmelidir.
Bu aşı çocuklarda suçiçeği aşısı yerine kullanılmamalıdır.

Rekombinan zoster aşısı için dikkat edilmesi gereken durumlar var mıdır?

Olası anafilaktik reaksiyonları yönetmek üzere gözlem ve tıbbi tedavi için hazır olunmalıdır.

Yeni Çalışmalar

Her iki aşıyı birebir karşılaştıran veya immün sistemi baskılanmış popülasyonlarda RZA’nın güvenlik, immünojenite ve etkinliğini araştıran devam eden çalışmalar bulunmaktadır.

RZA'nın kısa süreli ve uzun süreli etkinliğini, klinik etkinlik çalışmalara katılanların uzun süreli izlenmesi ile önerilerin tekrar değerlendirilmesi beklenmektedir.

Tüm yeni aşılarda olduğu gibi, immünizasyondan sonraki yan etkiler izlenmeye devam edilmektedir.

RZA'nın izlenmesi, aşının yeni adjuvanı ve yüksek reaktojenisitesi ve immünojenitesi nedeniyle özellikle önemlidir.

REV230103

Kaynaklar:

Klimik Aşı Platformu
https://asi.saglik.gov.tr/
https://www.klimik.org.tr/2022/07/11/119309/ (klimik Covid-19 güncel aşılama önerileri)

Kitaplar: